Jak myć zęby niemowlakowi?

Jak myć zęby niemowlakowi i dlaczego warto rozpocząć dbanie o higienę jamy ustnej dziecka jeszcze przed pojawieniem się pierwszych zębów? Która szczoteczka będzie odpowiednia dla najmłodszych dzieci oraz jaką pastę dla niemowląt wybrać?

 Spis treści

• Dlaczego mycie zębów niemowlaka jest ważne?
• Od kiedy myć zęby niemowlakowi?
• Od kiedy pierwsza szczoteczka i jak często myć zęby dziecku?
• Jak wybrać pastę do zębów dla niemowlaka?
• Jaka szczoteczka dla niemowląt?
• Jak myć zęby niemowlakowi? – wskazówki dla rodziców

Pierwsze zęby mleczne dziecka różnią się od tych stałych. Posiadają przede wszystkim mniejsze i cieńsze korzenie, a ich szkliwo nie jest w pełni zmineralizowane. To sprawia, że są też dużo bardziej narażone na rozwój próchnicy, która w przypadku pierwszych zębów rozwija się wyjątkowo szybko. Co więcej, nieleczona próchnica mleczaków może powodować próchnicę na nowo wyrzynających się zębach stałych. Dodatkowo zęby mleczne mają niebagatelny wpływ na zdrowie kości żuchwy i całej szczęki, a ich przedwczesna utrata może sprzyjać rozwojowi wad zgryzu i wymowy.

Warto podkreślić, że z danych zebranych w programie "Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej w latach 2016-2020" realizowanym przez Ministerstwo Zdrowia wynika, że ponad 50% trzylatków w Polsce ma już ubytki próchnicowe. Co więcej, u pięciolatków średnio aż pięć zębów jest dotkniętych nieleczonymi ubytkami próchnicowymi. Te alarmujące dane jasno wskazują na potrzebę troski o higienę jamy ustnej naszych maluchów od samego początku.

Higienę jamy ustnej niemowlaka rozpoczynamy już w pierwszych miesiącach jego życia (około 1. miesiąca), zanim pojawią się pierwsze zęby. Bardzo ważne jest regularne mycie dziąseł. Codziennie wieczorem przed snem oczyszczamy błonę śluzową oraz wały dziąsłowe niemowlaka z resztek pokarmowych. Ponadto, dziąsła dziecka powinniśmy też oczyszczać po każdym papkowatym i kleistym posiłku. Możemy to robić nawiniętym na palec wskazujący czystym kawałkiem gazika zwilżonego przegotowaną wodą lub słabym naparem z rumianku (jeśli dziecko nie ma uczulenia na rumianek). Czyszczenie jamy ustnej niemowlaka możemy wykonać też przy użyciu czystej bawełnianej chusteczki, specjalnej silikonowej szczoteczki dla niemowląt lub naparstkiem z mikrofibry.

Taki zabieg pomaga zarówno utrzymać właściwą higienę jamy ustnej niemowlaka, jak i przyzwyczaja go do manipulacji w obrębie jamy ustnej, dzięki czemu, gdy pierwsze zęby już się pojawią, dziecku będzie dużo łatwiej przyzwyczaić się do szczotkowania i stopniowo rozwijać prawidłowy nawyk mycia zębów. Co więcej, regularne oczyszczanie jamy ustnej chroni buzię niemowlaka przed powstawaniem pleśniawek a przyszłe zęby mleczne przed próchnicą.

Przeczytaj też: Próchnica zębów u dzieci. Jak jej zapobiegać?

Gdy pojawią się pierwsze zęby mleczne u niemowlaka, czyli około 5-6. miesiąca życia, warto zacząć używać szczoteczki z włosiem, która dokładniej i lepiej będzie usuwać płytkę nazębną. Przy pomocy takiej szczoteczki dużo łatwiej będzie nam również nałożyć odpowiednią ilość pasty do zębów. Warto starać się myć zęby niemowlakowi 2 razy dziennie – wieczorem przed pójściem spać oraz rano lub o innej porze dnia, która będzie odpowiadać Tobie i Twojemu maluchowi. Szczególnie ważne jest mycie zębów wieczorem przed snem. W nocy wydzielanie śliny jest wyraźnie mniejsze, przez co zęby niemowlaka mogą być bardziej narażone na rozwój próchnicy.

A czy pierwszą szczoteczkę możemy wprowadzić już przed pojawieniem się pierwszego ząbka u niemowlęcia? Tak. W tym przypadku dobrze sprawdzą się specjalne szczoteczki w formie gryzaka, które idealnie spełnią swoją rolę w okresie przejściowym, czyli między przemywaniem dziąseł gazikiem a wprowadzaniem właściwej szczoteczki. Dzięki temu maluch będzie miał szansę stopniowo przyzwyczajać się do późniejszego szczotkowania zębów. Ponadto taka szczoteczka zapewni delikatny masaż dziąseł, który może pomóc maluchowi lepiej znieść okres ząbkowania.

Przeczytaj też: Ząbkowanie u niemowląt. Jak rozpoznać objawy?

Kiedy pojawią się pierwsze zęby u niemowlaka, warto do codziennej higieny jamy ustnej włączyć pierwszą pastę do zębów dla dziecka. Wybierając pastę dla niemowlaka, ważne jest, aby skupić się na odpowiednich składnikach, które wpłyną pozytywnie na rozwijające się zęby i jamę ustną. Jednym z niezastąpionych składników w pastach do zębów jest fluor. Jego działanie jest najlepiej udokumentowane i przebadane pod kątem profilaktyki próchnicy. Fluor wzmacnia delikatne szkliwo zębów mlecznych, wbudowując się w jego strukturę i sprawiając, że jest ono bardziej odporne na rozwój ubytków próchniczych. Ponadto fluor hamuje metabolizm bakterii próchnicotwórczych, uniemożliwiając im produkcję kwasów, które mogą osłabiać szkliwo, doprowadzając do powstania niechcianych ubytków.

Kolejnym korzystnym składnikiem w pastach dla niemowląt jest ksylitol. Ten naturalny związek również odgrywa istotną rolę w przeciwdziałaniu próchnicy, gdyż pobudza wydzielanie śliny. Dzięki temu podnosi się pH w jamie ustnej, co z kolei utrudnia rozwój bakterii próchnicowych, które preferują kwaśne środowisko. Zawartość ksylitolu w paście może więc wesprzeć ochronę przed próchnicą. Jeśli więc zdecydujemy się na pastę dla niemowlaka bez fluoru, warto w jej składzie szukać ksylitolu. Innym składnikiem, który również będzie dbał o zdrowie pierwszych zębów jest hydroksyapatyt.

Optymalnym rozwiązaniem jest wybór pasty dla niemowlaka, która zawiera zarówno fluor, jak i ksylitol, ponieważ oba składniki najlepiej działają wspólnie. Oprócz tego ważna jest ilość nakładanej pasty na szczoteczkę. Dla małego dziecka w okresie niemowlęcym wystarczy ilość wielkości ziarenka ryżu, czyli delikatne muśnięcie pastą włókien szczoteczki. Taka porcja w zupełności wystarczy, aby skutecznie umyć pierwsze ząbki. 

Ile fluoru powinna zawierać pasta dla niemowląt, jeśli się na taką zdecydujemy?

Polskie Towarzystwo Stomatologii Dziecięcej (PTSD) zaleca stosowanie pasty zawierającej 1000 ppm fluoru u dzieci od momentu pojawienia się pierwszych zębów, czyli od około 6. miesiąca życia. Tutaj znajdziesz pasty dla dzieci z fluorem w ilości 1000 ppm.

Przeczytaj też: Jak zachęcić dziecko do mycia zębów?

Polecane dla Ciebie

Wybierając szczoteczkę do zębów dla niemowląt, zwróć uwagę na wielkość główki czyszczącej. Powinna być ona mała, najlepiej pokryta gumową powłoką, która pozwoli uniknąć podrażnień. Włókna szczoteczki powinny być miękkie i gęsto rozmieszczone oraz zaokrąglone na końcach, co zapewni skuteczne czyszczenie zębów i dziąseł w sposób bezpieczny dla maluszka, bez podrażnień i otarć. Zwróć też uwagę na uchwyt szczoteczki. Powinien on pasować zarówno do mniejszej dłoni dziecka, jak i zapewnić wygodne i sprawne szczotkowanie zębów przez rodzica. Dobrze sprawdzą się szczoteczki dla niemowląt z szerszym, antypoślizgowym uchwytem. Od samego początku staraj się też uczyć dziecko trzymania szczotki w ręku i wykonywania prostych ruchów czyszczących.

Dobrym pomysłem jest też szczoteczka soniczna dla dzieci, która pomaga zadbać o zdrowie i higienę pierwszych ząbków. Dzięki łagodnym drganiom dokładnie i jednocześnie delikatnie oczyszcza pierwsze ząbki, a także masują dziąsła. Taka szczoteczka znacząco usprawnia mycie zębów u niemowlaka, ale też pomaga rodzicom kształtować u swojego dziecka prawidłowy nawyk dbania o higienę jamy ustnej od wczesnych miesięcy życia. Wybierając szczoteczkę soniczną dla niemowlaka, zwróć uwagę, dla jakiego zakresu wiekowego jest przeznaczona.

Polecane dla Ciebie

Pamiętaj, że mycie zębów u niemowlaków powinno być delikatne, unikaj silnego tarcia, aby nie uszkodzić szkliwa i uniknąć bólu u maluszka. Dodatkowo maluchy nie umieją jeszcze wypluwać pasty i płukać buzi wodą, dlatego po zakończeniu mycia zębów usuń resztki pasty za pomocą gazy nawiniętej na palec, aby zapobiec przypadkowemu połknięciu pasty. Regularna, odpowiednio prowadzona higiena jamy ustnej od najmłodszych lat jest kluczowa dla zdrowia zębów i dziąseł niemowląt. Poniżej kilka wskazówek o tym, jak myć zęby niemowlakowi w zależności od wieku.

Mycie dziąseł i zębów niemowlaka - przydatne wskazówki

• Zadbaj o wygodną pozycję. Możesz usiąść z maluchem na kolanach i oprzeć jego główkę na swojej klatce piersiowej lub oprzeć jego głowę w łokciu jak podczas karmienia. Inna wygodna pozycja to położenie dziecka na przewijaku. Ważne jest, abyś znalazł dla siebie i maluszka najwygodniejsze ustawienie, które umożliwi Ci sprawne oczyszczenie jamy ustnej.

• Kiedy próbujesz włożyć palec do ust swojego dziecka, aby oczyścić zęby i dziąsła, może się zdarzyć, że maluch przypadkowo przygryzie Twój palec i nie będzie chciał otworzyć buzi. W takiej sytuacji możesz spróbować innej metody. Wsuń delikatnie palec w okolicę kąta ust dziecka, a następnie przesuwaj go wzdłuż wewnętrznej powierzchni policzka do tylnej części jamy ustnej. Następnie delikatnie włóż palec pomiędzy górny i dolny wał dziąsłowy lub między górne i dolne zęby. Gdy dziecko otworzy usta, możesz przetrzeć całą jamę ustną.

• Podczas czyszczenia dziąseł niemowlaka, należy pamiętać o dokładnym usunięciu resztek pokarmowych nie tylko z dziąseł, ale też z wewnętrznej strony policzków i z języka.

• Nie martw się, jeśli na początku nie udaje ci się dokładnie wyszczotkować ząbków. Ważne jest, aby przyzwyczajać dziecko do mycia zębów w ramach codziennej rutyny. Chcąc pomóc dziecku kształtować prawidłowe nawyki, dawaj mu dobry przykład i pokazuj mu, jak myjesz zęby.

• Na początku dziecko może sprzeciwiać się myciu zębów, ale z upływem czasu sytuacja powinna się poprawić. Bardzo ważna jest systematyczność, spokojne podejście bez wykonywania gwałtownych ruchów oraz nasza pewność, że to, co robimy, jest dobre dla naszej pociechy. Warto być wytrwałym i cierpliwym.

Jak myć pierwsze zęby niemowlaka?

• Po pojawieniu się pierwszych zębów, zacznij używać szczoteczki z miękkim włosiem. Może to być szczoteczka manualna lub szczoteczka soniczna dla dzieci w tym wieku.

• Zwilż szczoteczkę wodą i nałóż niewielką ilość pasty, wielkości ziarnka ryżu. Rekomendowana jest pasta zawierająca 1000 ppm fluoru. Jeśli masz obawy, co do użycia pasty z fluorem, możesz wybrać pastę bez fluoru, która w swoim składzie zawiera chociażby ksylitol. 

• Wykonuj delikatne okrężne ruchy szczoteczką i oczyść w ten sposób zęby od strony policzków i wargi. Powierzchnie żujące zębów możesz oczyścić wykonując ruchy poziome. Upewnij się, że dziecko nie połyka pasty.

• Po umyciu ząbków, usuń nadmiar pasty za pomocą gazika nawiniętego na palec.